เหตุปะทะชายแดนไทย–กัมพูชาที่เกิดขึ้นต่อเนื่องตั้งแต่ปลายเดือนมิถุนายนถึงกรกฎาคม 2568 ไม่เพียงแต่ท้าทายความมั่นคงของชาติ แต่ยังชี้แนะจุดเปลี่ยนเชิงโครงสร้างในระบบเศรษฐกิจไทย—ทั้งโอกาสและขีดจำกัดที่ต้องวิเคราะห์อย่างรอบด้าน กระทรวงที่เกี่ยวข้องเดินหน้าประกาศมาตรการเยียวยา ฟื้นฟู และปรับยุทธศาสตร์รับมือ แต่คลื่นกระแทกจากความขัดแย้งครั้งนี้กลับสะท้อนไปไกลถึงห่วงโซ่อุปทาน ความเชื่อมั่นนักลงทุน และตำแหน่งของไทยในเศรษฐกิจภูมิภาคเอเชีย.
ผลกระทบจำเพาะของวิกฤต: รอยร้าวบนห่วงโซ่เศรษฐกิจ
การปะทะนำไปสู่การปิดจุดผ่านแดนถาวรและจุดผ่อนปรนสำคัญอย่างน้อย 5 แห่ง ทำให้กิจกรรมการค้า การขนส่งสินค้า และรายได้ของผู้ประกอบการชายแดนหยุดชะงักทันที. กระทรวงพาณิชย์และกองบัญชาการกองทัพบกยืนยันยอดผู้ได้รับผลกระทบสะสมโดยตรงนับหมื่นครัวเรือน นักวิจัยเศรษฐกิจคาดว่า การหยุดชะงักจากการปิดด่านเหล่านี้ ส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจชายแดนราว 11,000 ล้านบาทต่อเดือน และหากสถานการณ์ยืดเยื้อจนถึงสิ้นปี พ.ศ. 2568 มูลค่าความเสียหายอาจสูงถึง 55,000 ล้านบาท.
สำหรับเศรษฐกิจระดับชาติ แม้ภาคท่องเที่ยวไทยโดยรวมจะยังทรงตัวได้เนื่องจากแหล่งสำคัญไม่ได้อยู่ในโซนวิกฤต[2][9] แต่ความเชื่อมั่นของนักลงทุนเริ่มสั่นคลอน ทั้งการลงทุนใหม่และการดำเนินโครงการในกัมพูชาเองมีแนวโน้มชะลอตัว ขณะที่แรงงานข้ามแดนและกลุ่มอุตสาหกรรมที่พึ่งพาวัตถุดิบจำเป็นยังต้องจับตาการฟื้นด้านโลจิสติกส์และค่าใช้จ่ายในการปรับตัว.
ด้านภาคธุรกิจ ปรากฏสัญญาณถอยทัพชั่วคราว—ร้านค้าปลีก ธนาคาร และกลุ่มธุรกิจบริการเรียกตัวพนักงานกลับประเทศ พร้อมรับมาตรการสวัสดิการ ติดตามข้อมูล และวางแผนสำรองข้อมูลล่วงหน้าในกรณีที่ความไม่สงบยืดเยื้อ ขณะเดียวกันแบงก์รัฐเร่งออกมาตรการสินเชื่อและพักชำระหนี้เยียวยาภาคส่วนที่ได้รับผลกระทบโดยตรง.
จากทางตันวิกฤตสู่ต้นแบบปฏิรูปความมั่นคง
ขณะที่ความสูญเสียในเชิงเศรษฐกิจและความมั่นคงฉายชัดในระยะสั้น นักวิเคราะห์และภาคธุรกิจจำนวนมากกลับชี้ให้เห็น ‘โอกาส’ ใหม่ที่แฝงอยู่ในทุกรอยร้าว ประการแรก คือการปลุกจิตสำนึกด้าน ‘ความมั่นคงเชิงระบบ’ และสมรรถนะการบริหารความเสี่ยงระดับแดนหน้า ในระยะยาว วิกฤตเช่นนี้สามารถบีบให้ไทยต้องพิจารณายกระดับโครงสร้างโลจิสติกส์ การกระจายศูนย์กลางเศรษฐกิจสู่แดนใน และสร้างความหลากหลายในแหล่งวัตถุดิบและตลาดส่งออก การลงทุนกับภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้จำเป็นต้องมีทางเลือกสำรองเสมอ
ที่สำคัญ กระแสอี–คอมเมิร์ซและดิจิทัลโลจิสติกส์ที่เร่งตัวในวิกฤตสามารถกลายเป็นแรงขับการเปลี่ยนผ่านให้ธุรกิจไทยพึ่งพาช่องทางชายแดนน้อยลง เพิ่มความยืดหยุ่นต่อเหตุการณ์ภูมิรัฐศาสตร์ เช่นเดียวกับแนวนโยบายรัฐที่ขยายตลาดกับเวียดนามและลาวมากขึ้นผ่านแพลตฟอร์มดิจิทัล—ทั้งในส่วน Cross Border E-Commerce, กระจายคลังสินค้า หรือใช้เครือข่ายพันธมิตรโลจิสติกส์ร่วมอาเซียนในยามปกติและฉุกเฉิน
นอกจากนี้ สถานการณ์ยังดึงให้รัฐบาลและเอกชนต้องพัฒนาแนวทางความร่วมมือระดับภูมิภาคยิ่งขึ้น อาทิ การสร้างศูนย์ข้อมูลฉุกเฉินร่วม การเร่งขี้นทะเบียนธุรกิจออนไลน์ และการจัดตั้งมาตรฐานด้านความปลอดภัย ระบบติดตามข่าวลวงและข่าวปลอมในช่วงวิกฤต พัฒนาหลักสูตรและงบประมาณฝึกอบรมในประเด็นการรับมือเหตุการณ์ฉุกเฉินข้ามพรมแดน
บทเรียนและทางเลือกที่เป็นไปได้ (Key Takeaway)
- การคลายความตึงเครียดและฟื้นฟูเศรษฐกิจชายแดนต้องควบคู่กับการเร่งกระจายศูนย์กลางเศรษฐกิจ ลดความเสี่ยงภูมิรัฐศาสตร์
- ไทยควรกระจายความเสี่ยงด้วยกลไกดิจิทัลและแพลตฟอร์มอี–คอมเมิร์ซข้ามแดน
- รัฐควรเร่งสร้างและบังคับใช้มาตรฐานความมั่นคงและความร่วมมือฉุกเฉินระดับภูมิภาค เพื่อปกป้องเศรษฐกิจและพลเมืองในอนาคต
- ภาคเอกชนต้องพัฒนาโครงสร้างซัพพลายเชน-ตลาดใหม่ เพื่อลดการหยุดชะงักจากจุดเดียว-พึ่งพาตลาดใกล้ขอบเขตชาติเดียว
สถานการณ์วิกฤตชายแดนไทย–กัมพูชารอบนี้อาจเป็นจุดเปลี่ยนที่บังคับให้ไทยต้องปรับโฟกัสแผนความมั่นคง–เศรษฐกิจแบบพลิกโฉม โดยใช้บทเรียนจากวิกฤตแปลงเป็นโอกาสในการดีไซน์โครงสร้างป้องกันใหม่ หนุนไทยเป็นศูนย์กลางการค้าที่มั่นคง-ยืดหยุ่นในกระแสเอเชียได้อย่างยั่งยืน.
